Op 25 september 2022 hebben we een extra wake gehouden voor Anisa, een meisje van negen dat naar Iran uitgezet dreigt te worden. Ze heeft een briefje geschreven voor haar klas, en dat aan Esther van Dijken, die haar kwam bezoeken meegeven.

Esther heeft dit briefje tijdens de wake voorgelezen. Je kunt het hieronder terugluisteren.

Als de nacht enkel een dak is voor degenen die nooit
een hand boven het hoofd gehouden is, als je eenmaal
begrijpt dat het woord nooddruft uit een gebed het gebrek
betekent aan bed en brood, aan heb-me-lief: niemand
weet hoe een vluchtauto eruitziet totdat je er een bestuurt.
Als je hoopt dat de oorlog ver weg is, maar het een
parasiet blijkt die zonder toestemming in je meereist,
en je ligt, je ligt het wachten uit. Soms verschijnt er een
belofte aan de horizon, toch volgt er altijd zonsondergang
waardoor het donker weer komt, duisternis die steevast
een bivakmuts draagt: je herkent zijn ogen van verre,
al weet je dat niemand het donker erbij lapt, inschikkelijkheid
is het eerste woord dat je hier leert – je bent een logé
zonder toilettas, maar met een hoofd vol nachtmerries.
Als de dag als laaghangend fruit voor je hangt en er wordt
gezegd dat je er niet van mag eten, als je altijd in de wacht
wordt gezet, als men je haat enkel omdat men zelf bang is
gehaat te worden, ze je een gelukzoeker noemen,
terwijl je, als je mocht kiezen, heus de voorspoed elders
zou zoeken, want ieder paradijs is een luchtkasteel
voor hen die uit hun geboorteland wegmoeten.
Als je alles kwijt bent wat je dierbaar is: huis, haard,
waardigheid, kind. Als je bij aankomst al ziet
dat men de armen niet open maar op elkaar
geklemd houdt, en je weet dat er niet veel nodig is
voor een thuis, enkel iemand die je warm begroet,
die zegt: weest niet bevreesd, gij gaat vele mussen
te boven. En die je dan van vleugels voorziet.

Door Marieke Lucas Rijneveld, gepubliceerd in de Volkskrant op 1 september 2022 en voorgelezen op de Wake 4 september van 2022.

Toespraken gehouden tijdens de 200 x wake, vreemdelingendetentie Zeist 3 juli 2022.

Opening door Klaas Eikelboom: Welkom allemaal bij de tweehonderste Wake na de schipholbrand.Ik ben Klaas Eikelboom, ik ben de koster van Kamp Zeist.

Ik regel het geluid, en als het donker is, en we om het kamp heenlopen doe ik het licht. Ik deel zaklampjes uit om te voorkomen dat de mensen over de takken struikelen.
Ik onderhoud ook een contact met gemeente Soest. Dit is n.l. een demonstratie en die moet gemeld worden. In zo’n melding hoort een doel. Dit schrijf ik dan: Het Nederlandse vreemdelingenbeleid onder de aandacht brengen, met name het insluiten van mensen zonder dat ze een misdaad begaan hebben en het deporteren van mensen (soms zelf kinderen) naar onveilige situaties.
Daarom staan we hier.
Om de ambtenaar een beetje gerust te stellen zeg ik dan. “De demonstratie heeft de vorm van een kerkdienst”.
In de kerk beginnen we vaak zo.: “Ik heet u welkom in de naam van de God van hemel en aarde”
Hierachter ziet u een symbool dat de verhouding tussen die twee duidelijk maakt n.l. een hek. Het staat op de aarde en het werkt. Het houdt ons tegen en brengt scheiding aan. Maar als je omhoog kijkt, zie je dat het hek stopt. Het is onmogelijk het door te trekken naar de hemel. Daarom staan we hier. Want er zijn mensen, politici, beleidsmakers, in wiens gedachten het hek doorloopt in de hemel. Dat is niet reëel. Dat is niet de realiteit die God ons belooft heeft. Als de hemel de aarde raakt, zijn er geen hekken meer. Tweehonderd keer staan we hier nu. We gaan niet weg. Laat die gedachte los. We staan hier nog meer voor de mensen aan de andere kant van het hek. Het hek houd ons tegen. Wij zijn op de aarde. We kunnen ze slechts bereiken door bloemen te sturen, en soms hun namen over het hek te schreeuwen. Dit is onze boodschap. Ondanks het hek blijven jullie mensen. Want we leven onder dezelfde hemel.
Welkom bij deze wake.

Toespraak door burgemeester Koos Janssen,
Het is een opgave te leven in een tijd die onherroepelijk verstrijkt.
Zo staat het in een boek van Paul van Tongeren. Denker des Vaderlands.
De tijd verstrijkt onherroepelijk. En het is een opgave hier telkens weer te staan.
Deze samenkomsten zijn een ritueel geworden. Een ritueel dat nooit went. Een ritueel waarvan je hoopt dat het geen regelmaat krijgt. Tóch is het zo. We staan hier weer. Ík sta hier weer. Vier jaar geleden, bij de honderdvijftigste wake, sprak ik ook op deze plek. Het raakt me om hier weer te staan.
Terwijl de tijd verstrijkt, blijven we hoop geven en geduld hebben. Want dát is onze opgave. Hoop géven en geduld hébben.
Deze tweehonderdste wake is de verbeelding van het hebben van vertrouwen. Van het geven van hoop. Van het bewaren van geduld terwijl kostbare tijd verstrijkt.
We blijven hoop geven door voor een ander een lichtpuntje te zijn. We laten bloemen achter bij dit hek, we laten ons horen door samen te zingen, we geven iets kleins dat binnen een grote betekenis heeft.

Het zijn bemoedigende tekens van medemenselijkheid. In het bijzonder voor de kinderen die hier binnen leven. Wees niet bang, heb vertrouwen. Vertrouwen dat er een andere tijd komt. Een tijd van spelen in vrijheid, naar een gewone school gaan, de wereld ontdekken. Wij zijn er.
Jullie zijn er. Voel je verbonden met de wereld.
Terwijl de tijd verstrijkt, wordt het geduld van de mensen en kinderen hier binnen op de proef gesteld. Zij moeten geduld hebben met de situatie. Met zichzelf. Misschien wel met elkaar. Geduld om vertrouwen te houden in een andere tijd.
Van ons vraagt dat een actieve houding. Een houding gericht op verandering, terwijl we verdragen dat we die verandering níet kunnen afdwingen. Dat vraagt moed en doorzettingsvermogen. Van iedereen die hier is. Vandaag en al die andere keren.
We laten de tijd niet geruisloos verstrijken. We blijven waken. We blijven zien wat van waarde is: onze medemens. De wake laat zien dat we mens zijn in verbinding met elkaar. Dat het belangrijk is ons gevoel te volgen. Dat we iets kunnen betekenen vóór en mét elkaar.
Deze samenkomsten doen ertoe. We blijven hoop geven en geduld hebben. Zolang het nodig is.
Dank u wel

Toespraak Esther Bijmolt, kinderrechten activist.

MAMAAAA!
Mamaaaa! Hoeveel van jullie hebben dat niet geroepen. Mamaaaa!
Voor sommigen misschien heel lang geleden. Om daarna bij mama te
mogen komen, op haar schoot, tegen haar borst. De troostende
woorden te horen. Nee, de situatie veranderde niet altijd gelijk, en
toch veranderde alles… En niet alleen moeders, ook vaders kunnen je
dat thuisgevoel geven. Oost, West, thuis best.
Zeist
Vandaag staan we stil bij de 200e wake hier bij Kamp Zeist. 200
zondagen zijn er vrouwen, mannen en kinderen geweest die zeiden:
Vluchtelingen, roep me maar… Roep maar. Kom maar bij ons op
schoot zitten, wij zijn er voor je, we luisteren naar je, we troosten je..
En mensen, wat hebben jullie daarmee hier in Zeist een ongelooflijk
belangrijke rol! Jullie staan niet graag op de voorgrond, maar
vandaag wil ik jullie wel als eerste bedanken. Bedanken voor je
beschikbaarheid, voor het feit dat jullie er zijn. Ik kon er zelf niet altijd
bij zijn, maar voelde mij altijd verbonden met jullie. De keren dat
jullie er waren ook voor mij als ik gezinnen en kinderen aan de
andere kant van het hek had bezocht.
Vluchtelingen
200 keer stonden jullie hier op zondagmiddag voor mensen die niet
meer kunnen zeggen: Oost, West, Thuis best. Vanuit Oost en West
kwamen deze mensen hierheen op zoek naar een nieuw Thuis. Vol
verwachting. Vol hoop. En ze kwamen in het kamp….. <stilte>
Geen moeder die ze, figuurlijk gesproken, op schoot nam. Geen
warm welkom. Geen thuis. Een kamp.
Dat doet mij pijn. Dat doet u pijn.
Soms bekruipt je dat machteloze gevoel. Konden wij het systeem
maar veranderen. Zou je bij alle politici op de koffie willen, ze willen
vertellen dat het over mensen gaat. MENSEN.

Jullie kozen ervoor om hier te staan. Als een moeder. Een bloemetje
door het hek te steken. Te zingen. En zo lieten jullie als een
waardevolle moeder weten, wij zijn er voor jullie!
Politiek
Vandaag zijn hier ook politici aanwezig of mensen die invloed hebben
op de politiek. Mannen en Vrouwen. Ik wil jullie vandaag vragen, je
hart te openen. Om net als deze trouwe wakers uw hart open te
stellen voor vluchtelingen? Even onze overtuigingen, zoals een vol
Nederland, even aan de kant te zetten? En tijd te maken. Tijd en
ruimte voor vluchtelingen? Kinderen en volwassenen met kansen.
Kansen voor henzelf, kansen voor Nederland. Ga met ze in gesprek,
en het moederhart in u zal breken van liefde.
Hoop
U weet het, mijn hart ligt speciaal bij kindjes. Jarenlang heb ik
gestreden. Gestreden om het Internationaal Verdrag voor de rechten
van het Kind, ook werkelijk uit te voeren. Het kinderpardon is er
gekomen, maar niet voor ieder kind. Ook vandaag moet ik nog
strijden voor de rechten van het Kind, het Vluchtelingenkind.
Dankbaar ben ik te weten dat er hier in Zeist altijd mensen met mij
waakten. Het liefst zou ik willen dat dit de laatste wake is. De laatste
omdat onze samenleving het moederhart laat prevaleren boven ratio
en economie. Pas vertelde ik mijn vriend dat ik geen bucketlist heb.
Waarop hij zij: Maar daar staan toch nog heel veel kindjes op! Dat is
zo, en die gaan er pas vanaf als wij ons in Nederland realiseren dat er
genoeg is voor iedereen.
Mag ik u dan tot slot vragen, blijft u nog zolang met mij waken?

Rikko Voorberg , pop-up dominee en activist, refereerde in zijn toespraak aan de noodwake in 2018 die werd gevoerd voor gezin Andropov uit Culemborg. Hij haalde de warme en meelevende woorden van burgemeester Koos Janssen aan: zo kan de overheid ook zijn! We waren aanwezig, liepen om het centrum en riepen hun namen, tot we niets meer terug hoorden. Maar wat hadden wij anders kunnen doen dan hier aanwezig zijn?

Groet uit Rotterdam, waar de wake op het zelfde moment gehouden wordt, maandelijks.

Beste wakers in Zeist,
Vanuit de wake in Rotterdam willen we jullie danken voor de bijzondere wijze waarop jullie 200 maanden gewaakt hebben bij de hekken van Kamp Zeist tegen de zinloze en inhumane opsluiting van vreemdelingen.
We vertrouwen erop dat jullie je in Goede Geest, met de rechtvaardigheid van Salomon, de kracht van Samson en de sluwheid van David blijven inzetten, omwille van de meest kwetsbare vreemdelingen in ons midden, totdat de hekken van Kamp Zeist neergehaald zijn.
Daartoe dichten we jullie met het woord van Dorothee Sölle “de langste adem” toe.
Namens de wakers bij het Detentiecentrum Rotterdam,
Met strijdbare groet
Connie van den Broek
Organisatie Wake Rotterdam

Waarom staan we hier? Het is nu de honderdzevenennegentigste wake na de brand in Schiphol

Het is ook iets meer dan twee en half jaar geleden dat de familie Andropov vanaf hier uitgezet werd naar Kiev. In het gebied waar de ouders oorspronkelijk vandaan kwamen. Donbass, we kennen de naam nu, was de oorlog al begonnen.

De oorlog in Oekraïne maakt veel los in Nederland. Hij neemt de hele aandachtseconomie in beslag. 

Sommigen mensen vinden dat hypocriet. Bommen die op burgers gegooid worden, is dat nieuw. Zien we dat al niet jaren. In Tsjetsjenië, in Syrië, in Jemen, en in Israël. Waarom nu pas die verontwaardiging. Heeft het te maken met de huidskleur. Het is een terechte observatie.

Toch denk ik dat het niet slecht is. Als mensen op ons lijken wordt het eenvoudiger om ons voor te stellen dat oorlog ons ook kan overkomen. We zouden precies hetzelfde reageren. We zouden de kat in een boodschappen tas stoppen, een laatste selfie maken van onszelf voor het huis als afscheid, en met de auto op weg gaan naar vage vrienden, aan de andere kant van de grens, in de hoop dat ze een veilige slaapplaats voor ons hebben. We begrijpen nu eindelijk, dat mensen vluchten, niet omdat ze zo graag hier willen komen, maar omdat hun thuis vernietigd wordt. Eindelijk herkennen we ze weer als medemens. 

Daarom staan we hier, om in de vreemdeling, in de vluchteling, de mens te erkennen.

Gaan we het volhouden? Zelensky, die deze week de Tweede Kamer heeft toegesproken uitte zijn zorg. Het lijkt wel of deze oorlog routine wordt. Straks verslapt de aandacht, en willen wij weer terug naar normaal. Hier, in Oekraïne hebben wij de luxe niet.

En we herinneren ons de toename van de vluchtelingen in 2015. Ook toen was er veel sympathie, en werd er veel hulp georganiseerd in Nederland. Later kwamen er beperkingen en regels, en werd het veel moeilijker om hier veiligheid te vinden. Het zit op een bepaalde manier in Nederland. Mijn grootmoeder was een vluchteling. Na het bombardement op Antwerpen in de Eerste Wereldoorlog stak zij de grens over. En als ik teruglees uit die tijd is dat een waarschuwing. Eerst werden de burgers van ons broedervolk gastvrij ontvangen bij de mensen thuis. Vervolgens ging men kampen bouwen. Misschien is  over een paar maanden ook voor de Oekraïners huidskleur geen garantie meer voor een menswaardige behandeling. 

Daarom staan we hier, om in de vreemdeling, in de vluchteling, de mens te erkennen, en dat vol te houden.

De Oekraïners krijgen steun, richting Rusland is er afkeuring. In het begin van de oorlog was hier een aanslag op een Russische supermarkt, terwijl de eigenaar uit Armenië komt. Muziekfestivals verwijderen stukken van Russische componisten. We proberen deze oorlog, de oorlog van Poetin te noemen. Toch zijn de effecten in hele Russische taalgebied te merken. Op het eerste gezicht overdreven, maar we beginnen dezelfde druk te voelen, zeker nu we net de berichten binnen krijgen van  moorden op burgers in het noorden van Kiev.

Een groep Russische kunstenaars heeft gezocht naar een manier om hier mee om te gaan. Ze willen afstand nemen van Poetin, en het geweld wat hij veroorzaakt heeft. Ze zoeken naar symbolen om te laten zien, dat Rusland meer is dan Poetin, en dat hij niet alle Russen vertegenwoordigd, dat de Russen niet zijn eigendom zijn.

Ze hebben daarom een nieuwe vlag voor Rusland gemaakt. De rode baan, is vervangen door een witte baan. Rusland hoort niet te kiezen voor het rood van de oorlog, maar voor het wit van de vrede.

Om daar solidariteit mee uit te spreken, heb ik hierachter de Nederlandse vlag opgehangen. Deze heeft dezelfde kleuren als de Russische vlag, dus zo kan ik ook het rood verbergen.

We staan hier, om ook in een vijand, de mens te herkennen, hem aan te spreken en dat vol te houden.

Een van de manieren waarop de inwoners van Oekraïne, willen laten zien dat ze mens blijven, ondanks het geweld dat op ze wordt lost gelaten is door het maken van muziek. Ze spelen viool in de schuilkelder. Voeren het stuk ‘Alle menschen wirden Bruder” op, op het Maidan plein. Tegenwoordig zien we dat allemaal op Youtube. Uit solidariteit  wil ik  u een stukje laten horen van het Va pensiero van Verdi. Het werd geleden opgenomen in Odessa, dat nu weer onder vuur ligt. De geluidskwaliteit is niet al te best, maar het verwijst naar een vaderland in vrede waar nu zovelen naar verlangen.

Vorige week waren we met een aantal mensen van de Wakegroep bij een demonstratie voor de in Nederland geboren Ljowa. De school had deze voor hem georganiseerd. Hij loopt het risico uitgezet te worden naar Armenië, het land van zijn ouders, waar hij zelf nooit geweest is.

En het is nu dat Ljowa, en vergelijkbare families in het nieuws komen. Dit vloeit voort uit de kinderpardonregeling die begin 2018 is afgesloten. De regering heeft toen belooft om gezinnen zonder asielstatus, maar met een kind dat al vijf jaar in Nederland was, een vergunning te geven. Het aangevoerde argument was worteling. Een kind dat al zo lang onderdeel uitmaakt van de Nederlandse samenleving, de taal spreekt en vrienden heeft gemaakt, wordt onherstelbaar beschadigd als hij weggestuurd wordt.

Zo ruimhartig als ik het nu zeg was de regeling niet, er zijn meer voorwaarden. Gezinnen moeten een aanvraag doen. Als die geweigerd worden kunnen ze in beroep. Het gegeven oordeel kan aangevochten worden in de meervoudige kamer zowel door de families als de IND. Het eindoordeel geeft de Hoge Raad. Ondertussen zijn alle termijnen van deze zaken verstreken. Dus we weten nu hoe de regeling uiteindelijk uitwerkt.

Aan Ljowa is de vergunning geweigerd uiteindelijk dus door de Hoge Raad. Ik wil u toch lastig vallen met de juridische details. Dat kan even taai zijn. Wij delen namelijk met Ljowa in dezelfde rechtsstaat. Ik gebruik hierbij de documentatie van Martin Vegter van Defence voor Children. Deze organisatie komt op voor de rechten van kinderen, dus ook voor kinderen die vreemdeling zijn.

Centraal staat een formulier. Bij de geboorte van een kind kun je dit met een formulier doorgeven aan de IND. Dit is echter niet verplicht. De ouders van Ljowa hebben dit ook niet gedaan. Volgens de toenmalige regels had dit ook geen zin. Ze hadden geen lopende asielzaak, en dan heeft zo’n formulier geen enkele invloed. Martin Vegter formuleert het zo “Het formulier heeft geen enkele juridische waarde”.

Dat is overigens niet zomaar een mening van Martin Vegter. Kamerleden hebben hier een vraag over gesteld aan de staatssecretaris:

• “Heeft dit formulier juridische waarde”. Nee, zegt de staatssecretaris, “Ik geef toe, dit formulier heeft geen enkele juridische waarde”.

En nu zeven jaar later, is er veel gebeurd. Ljowa en zijn familie zijn nog steeds hier. In Armenië is er oorlog geweest, en hier in Nederland is de kinderpardonregeling afgesproken. Kinderen die meer dan vijf jaar in Nederland zijn krijgen recht op verblijf. En voor een groot aantal kinderen is de regeling een succes. Ze hebben een vergunning, en kunnen hun leven veilig voortzetten. Of pas echt beginnen met leven, zoals veel van hen dat voelen.

Maar Ljowa niet. Wat blijkt: het eerder genoemde formulier ontbreekt. Anderen hebben op grond van dit formulier kinderpardon gekregen. De familie van Ljowa niet. Hadden ze het kunnen weten. Op geen enkele manier. Veranderd het formulier de feiten. Op geen enkele manier. Ljowa woont zeven jaar hier, en zijn wortels zijn overduidelijk. Zijn hele school voert actie voor hem. De Hoge Raad helpt hem niet. Er is een verschil, en de IND mag kennelijk iets doen met dat verschil. Martin Vegter is razend. Willekeur noemt hij het, en onbehoorlijk bestuur. Dat is de ergste belediging die een jurist heeft.

Hoe moeten we dit duiden? Er zijn andere zaken waarbij vergelijkbare spitsvondigheden de reden zijn om kinderen een vergunning te onthouden. Ik noem ze:

• Nune en Davit, Hun verblijfplaats was drie maanden niet bij de IND bekend. Uiteindelijk bleek het in een brief van een verloskundige te staan.
• Layam en Karin. De kinderen zijn gevlucht uit Syrië. De IND vond echter een Marokkaanse link in de familie en probeert ze naar dit land uit te zetten.
• Jacob en Tina. Dezelfde gedachtekronkel, nu vond de IND een link met Armenië.

Ik ga even terug naar het ontstaan van de kinderpardonregeling. Wij hebben daar ook actie voor gevoerd. We waren toen heel blij voor de kinderen. Het was echter ook een deal. Tegenover het recht op kinderpardon, stond een prijs met een concreet aantal. Aan 750 UNHCR vluchtelingen werd de veiligheid ontzegt. Het was handel, het ene mensenleven werd uitgeruild tegen het andere. Het was legale mensenhandel.

En wanneer is een deal een succes, in het hoofd van de dealmakers. Zodra je meer binnenhaalt als je weg moet geven. Dat maakt de kinderpardonregeling voor hen ook een risico. Stel je voor dat er meer kinderen recht op blijken te hebben dan deze 750. Dan heb je de deal verloren. Dat doet het slecht in de beeldvorming.

Mijn gevoel is dat dit soort getallen via de partijkanalen door worden gegeven aan de IND. De IND moet de wet uitvoeren, maar aantallen zorgen voor druk. En dan wordt er gezocht naar ruimte binnen de wet.

Nu is het mogelijk om te gaan denken in schurken en helden. Een schurk bij IND heeft gevonden, dat er voor Ljowa geen formulier was. Goed voor de boekhouding, nu kan er weer een vergunning minder worden uitgedeeld. Maar misschien zijn er ook helden. Iemand binnen de IND, die hart heeft voor deze gezinnen, heeft het formulier gevonden. Misschien is het er niet voor bedoeld, maar kan het een aantal gezinnen helpen. Willekeurig, maar goed voor deze families (en dat horen wij natuurlijk niet in de publiciteit).

Misschien ga ik te ver in mijn verbeelding. We weten niet precies wat er gebeurt. Maar één ding weten we wel, er wordt niet beslist vanuit het belang van het kind. Deze rechtsstaat, die wij met Ljowa delen, beslist niet vanuit het belang van het kind. Soms misschien, maar het is geen zekerheid. Het is willekeur.

Een ander nieuwsfeitje, meer dan duizend kinderen zijn van hun ouders gescheiden, gerelateerd aan de toeslagen affaire. Als wij, als maatschappij, niet opkomen voor de kinderen van vreemdelingen, wordt het ook eenvoudiger om aan de rechten van andere kinderen voorbij te gaan. Op een dag zijn het onze eigen kinderen.

Daarom staan we hier, om te laten zien dat dit niet hoort (onbehoorlijk is), en dit niet ongezien mag gebeuren.

De moord op Peter R. de Vries heeft Nederland geschokt. Een aanslag op de rechtsstaat. Dat was is in de eerste week de duiding van een aantal politici.

Daarna kwamen de verhalen van andere mensen. We zullen hem missen. Peter R. de Vries was een held. Hij kwam op voor mensen, die het echt nodig hebben. Mensen die in de steek gelaten zijn door het systeem.

Dat is ongemakkelijk. Hier in Nederland doen we alsof het goed geregeld is. Ons ministerie van buitenlandse zaken laat zelfs cursussen over de rechtsstaat maken, om andere landen hier in te onderwijzen. Toch hebben we behoefte aan helden om ons veilig te voelen.

Het is ongemakkelijk. Zelfs een partij als de VVD heeft in haar verkiezingsprogramma staan, dat de overheid een schild moet zijn voor de zwakken. En over vluchtelingen, daar zijn we hiervoor bij elkaar gekomen, staat er, dat er bescherming moet zijn voor de vluchteling die het echt nodig heeft.

Wie heeft het echt nodig? Misschien mensen, die met gevaar voor hun eigen leven, ons informatie geven over een wraakzuchtig regime. In de volkskrant van 24 juli stond een opvallend verhaal. Twee jonge Russische mensen hebben in 2016 in Nederland asiel aangevraagd, of de vlucht voor de FSB, de Russische veiligheidsdienst. Hier in Nederland hebben ze contact gezocht met de recherche, ze bleken uiterst waardevolle informatie te hebben over de MH17. De recherche gaf hun het dringende advies, om hier met niemand over te spreken. Niet alleen zijzelf zouden hierdoor in levensgevaar komen, maar ook hun achtergebleven familieleden. Toch krijgen ze geen vergunning, volgens de IND hebben ze de procedure niet goed gevolgd. Ze hadden dat de uiterst gevoelige informatie gelijk in hun eerste gesprek moeten geven. Twee instanties in Nederland kunnen niet goed samenwerken. Dit stuurt een boodschap naar alle mensen, die in verzet komen, en op zoek zijn naar meer democratie. “Daar, in het vrije westen, is geen bescherming voor jou”.

Wie heeft het echt nodig? Precies hetzelfde geldt voor de tolken die onze militairen in Afghanistan hebben geholpen. Onmisbaar was hun werk, en met hun kennis van taal en de omgeving hebben ze de levens van mensen gered. Maar ook hebben ze hun vertrouwen in ons gesteld, en de Taliban is dat niet vergeten. Nu horen we in het nieuws, dat de ene, na de andere stad bedreigt wordt door de oprukkende Taliban. Deze tolken hebben recht op een vergunning in Nederland. Nederland zegt zijn uiterste best te doen. Toch zijn er minimaal zeventig tolken met hun gezinnen nog steeds niet in veiligheid.

Afghanistan, de situatie wordt snel onveiliger. Vorig jaar was het al het dodelijkste land in de wereld. Toch zette Nederland de afgelopen jaren honderden Afghanen uit, waaronder tientallen kinderen. Defence for Children roept, samen met zes organisaties op om direct met deze uitzettingen te stoppen, totdat de situatie daar duidelijk wordt. De Tweede Kamer is echter met reces, en kan nu niet met indringende vragen de staatssecretaris ter verantwoording roepen.

Nog een herinnering aan Peter R. de Vries. Deze werd gedeeld door Esther van Dijke. In de tijd dat Lili en Howick uitgezet dreigden te worden, bood hij aan dat de kinderen bij hem onder konden duiken. Laat dat voor ons, en onze politici, een voorbeeld zijn. Misschien kunnen we de rechtsstaat als beste beschermen, door ons als de rechtsstaat te gedragen.

Beste medewakers voor het hek,  beste gevangenbewaarders achter het hek, 

Waarom staan we hier, iedere zondag van de maand? 

Vandaag is het zondag 4 juli.  Afgelopen donderdag was het 1 juli,  de viering van Keti Koti. Want op 1 juli 1863 heeft Nederland officieel de slavernij afgeschaft in Suriname. Sindsdien is 1 juli een feestdag met veel muziek en dans in Suriname, maar ook steeds meer in Nederland. Afgelopen donderdag  1 juli is op verschillende scholen in Amsterdam een Keti Koti schoolontbijt gehouden. Op de radio hoorde ik een verslaggever vertellen wat hier de bedoeling van is. Kinderen vertellen aan elkaar bij het ontbijt of en hoe het slavernijverleden in hun eigen families een rol speelt. Om met elkaar verhalen te delen uit de eigen familiegeschiedenis bv dat opa en oma afkomstig zijn uit een gezin van tot slaafgemaakten, helpt om gevoelig te worden voor de slavernijgeschiedenis. Daarnaast is er een petitie gehouden om van 1 juli, Keti Koti, een vrije dag te maken.  

De vraag om de vrije dag, is een vraag om erkenning van het slavernijverleden. En dat roept veel op. Ik hoor gewone Nederlanders zeggen: waarom moeten we daar aandacht voor hebben?  Ik ben daar toch niet verantwoordelijk voor? Kan ik schuld hebben aan iets, waar ik zelf part noch deel aan heb. 

De spanning ontstaat op het punt dat wij gaan beseffen, ervaren,  hoe wij part en deel hebben aan het gezamenlijk slavernijverleden.  We worden in de media, maar ook in de dagelijkse gang van zaken, steeds meer aangesproken, dat we onbewust blijk geven van racisme. Discriminatie, uitsluiting, racisme zijn mechanismen in het menselijk samenleven, die uitbuiting van anderen, slavernij mogelijk maken. 

Dat alledaags racisme heel subtiel ervaren kan worden, heb ik een tijd terug ondervonden in het ziekenhuis waar ik werk. Ik liep van het parkeerterrein door de achteringang het ziekenhuis in; daar kwam ik een transportmedewerker, die ik alleen maar ken uit deze gang, tegen die lekker buiten in de zon zijn pauze hield. Ik groette hem vriendelijk en liep verder. Toen ik na een uurtje weer terug liep naar mijn auto, zat deze collega daar weer.  Ik groette hem,  waarop hij zei:  ja ik zit hier nog steeds,  ik ben zeker lui. Ik vond het een vreemde reactie,  waarop ik mij realiseerde dat hij, een zwarte collega, uit Curaçao,  dit alleen maar zei,  omdat hij zwart is,  en ik wit en dat  hij uitsprak wat hij dacht dat ik wel zou denken.  Het voelde even heel ongemakkelijk, want ik ging me verdedigen:  ik groet je alleen maar!  

Keti Koti,  verbreek de kettingen. De PKN heeft een racisme werkgroep opgericht, om het bewustzijn van ons eigen aandeel m.b.t. racisme en discriminatie te vergroten. Vanwege de herdenking van het slavernijverleden is door Bianca Groen Gallant en Andreas Wohle een interview gehouden een Lutherse predikant  Sonny Hof. Hij komt uit Suriname. Ik lees een paar stukjes over uit dit interview. 

Sonny Hof groeide op in Suriname en kwam later naar Nederland om theologie te studeren. “Ik hoor bij wat je zou kunnen noemen de Surinaamse samenleving, door mijn komaf.” Zijn grootmoeder, geboren onder het Nederlandse koloniale slavernijregime, was belangrijk in zijn opvoeding. “Zij heeft onbewust bepaalde dingen aan mij overgedragen, waarvan ik mij later realiseerde dat ze direct te maken hebben met het slavernijverleden.” Als kind gaf zij hem vooral mee om gehoorzaam en nederig te zijn, naar het gezegde ‘sakafasi sa de na krosi fu yu skin’. “Zij gedroeg zich nederig ten opzichte van de blanke en ieder van wie zij zich de mindere voelde. In die wereld heb ik mij een mentaliteit eigengemaakt, waarden geïnternaliseerd, waarvan ik mij later realiseerde dat dit met het slavernijverleden te maken heeft. Daar moet je van los zien te komen.”

“Mij wordt weleens gevraagd of ik mij thuis voel in de Nederlandse samenleving, en dan zeg ik: nee. Ik ben overgeplant. In de woorden van Fanon: ik ben nergens ergens. Niet thuis in de Nederlandse samenleving en als ik naar Suriname ga ben ik daar een Hollander. Thuiszijn is er niet.” Wat Nederlanderschap betreft is Nederland nog steeds geen inclusieve samenleving, weet Hof. Dat blijkt al uit de beleidstermen waarmee de Nederlandse overheid hem in de loop der jaren heeft aangeduid: ‘allochtoon’, ‘nieuwe Nederlander’, ‘Nederlander met een migratieachtergrond’. “Op papier ben ik altijd Nederlander geweest, maar daarnaast ook tweederangsburger, doordat je te maken hebt met een samenleving die je op grond van je afkomst buitensluit. Dat beleid riekt naar apartheid, je zet mensen apart. Niet bewust, maar het leidt tot scheiding in de samenleving. De maatschappelijke gevolgen hiervan die veelal tot de normaliteit van de Nederlandse samenleving behoren zijn onmiskenbaar, licht Hof toe. Discriminatie op de arbeidsmarkt door uitzendbureaus, op de woningmarkt, et cetera.”

De roeping die voortvloeit uit communio sanctorum, de gemeenschap van Heiligen, werkt hierin volgens hem bijzonder heilzaam. “Dat betekent in de eerste plaats dat je één gemeenschap bent, dat je niemand buitensluit, dat je inclusief bent.” Hieruit volgt een gemeenschappelijk gedeelde verantwoordelijkheid voor iedereen, wit en zwart, die elkaar vinden in het algemeen priesterschap der gelovigen. Het gehoor geven aan die roeping dient niet alleen een plaats te krijgen in het gezamenlijke gemeenteleven in de kerkgemeente, maar moet vooral ook daarbuiten in de samenleving plaatsvinden. Tot zover dit interview. 

Op dit moment wordt in Brussel een hongerstaking gehouden door mensen zonder papieren. Tweehonderd mensen zijn 40 dagen geleden begonnen, het zijn er nu 475. Het zijn vluchtelingen die geen officiële papieren kunnen krijgen; en ondertussen uitgebuit worden in allerlei rotbaantjes. Deze mensen hopen net als wij op een normaal leven, om te ontsnappen aan de armoede,  om een toekomst op te bouwen. Wanneer zij uitgezet worden, belanden ze in kamp zoals hier om op een vliegtuig gezet te worden, naar een land zonder toekomst.  Het is schrijnend dat de staatssecretaris die gaat over de toewijzingen van de vergunning zegt: ik hoop niet dat ze zullen sterven, ik hoop niet te hoeven bewijzen, hoe principieel ik ben. 

Keti Koti verbreek de kettingen. We staan hier omdat we ons bewust zijn, dat de mensen achter het hek net zoals wij mensen zijn met een verlangen naar een toekomst voor hun kinderen, met een verlangen naar een leven zonder armoede, zonder uitbuiting. Wie zijn wij om hen dit verlangen te ontnemen?  Het bewustzijn vergroten ten aanzien van ons gezamenlijk slavernij is helpend om de mechanismen van uitbuiting en uitsluiting onder ogen te zien.  Ons geloof overbrugt alle tegenstellingen, er zijn geen insiders of outsiders in de kerk, en daarmee ook niet in de wereld buiten de kerk. Keti Koti, verbreek de ketenen!

Simone Visser – 4 juli 2021

Waakt, waakt, waakt. Uitgesproken op de Wake bij Kamp Zeist, 7 maart 2021.

Een tien dagen geleden, herdachten we de februaristaking van 1941 tachtig jaar geleden al. Met de oproep, Staakt, Staakt, Staakt, legden duizenden dappere mensen het werk neer om te protesteren tegen de Duitse bezetter. Het was een protest tegen de Jodenvervolging. Ik keek thuis naar de plechtigheid bij het beeld van de Dokwerker in Amsterdam. Door Corona mocht er geen publiek bij zijn. Burgemeester Halsema had het over Mientje ten Dam een naaister die met haar collega’s gingen staken, daarmee duidelijk maakte, dat het niet alleen de mannen waren die staakten. Schrijver en historicus Geert Mak had het over dat er ook nu nog en
misschien wel meer, racisme, neofascisme dus vreemdelingenhaat aanwezig is. Goed dat we dit jaarlijks herdenken. Tegen een tweedeling in de maatschappij. Heel veel politieke partijen waren aanwezig met de vorm van bloemen en kransen. Jawel, uit solidariteit, tegen tweedeling.

Maar waarom laten veel van die politieke partijen anno 2021 zo’n halfslachtig vluchtelingenbeleid in hun partij programma’s zien? De ogen sluiten voor de vrouwen en kinderen die weg willen van oorlog, armoede en honger. Vluchtelingen die vaak de vrijheid niet halen en met duizenden verdrinken in de Middellandse Zee. En als je al de overkant haalt, terecht komt in een kamp als Moria in Griekenland. Geen hygiëne, geen goed onderdak, uitzichtloos! En wij westerse wereld open het af. Op 15, 16 en 17 maart mogen we weer kiezen. In vrijheid stemmen, het mooiste van de democratie. Maar waarom hebben die partijen geen echte heldere paragraaf over vluchtelingen. Waarom zeggen we niet spontaan, als je vervolgt wordt, honger hebt en onder geweld lijdt zorgen we voor onderdak, eten en werk. Waarom is het pappen en nathouden bij de meeste politieke partijen.

Luister naar Noor, een 22-jarige journalist uit Iran, die vervolgd werd omdat hij de waarheid schreef. Gemarteld en dus wel vluchten moest toen de kans zich voordeed. Maar toen terecht kwam in kamp Moria waar nog meer van zijn menswaardigheid werd afgenomen. Stank, slapen op de grond, leven als een beest. Met geluk komt hij in Nederland terecht, maar moet wel twee jaar op een procedure wachten. En God zij dank, hij mag blijven, maar ziet anderen na jaren wachten teruggestuurd worden. Noor mag opnieuw beginnen. Maar heel veel anderen niet en blijven zo uitzichtloos leven.

Dus mensen nog aan toe in Nederland als je straks gaat stemmen denk aan de mensen in Kamp Moria, in Kamp Zeist. Hoe humaan is uw partij? Met kamp Moria in gedachten is het toch logisch dat we hier nog elke eerste zondag van de maand met een wake staan. Nu ook met de actie ‘Lopend Vuur’ op weg naar verkiezingen met een humaan immigratiebeleid. Humaniteit, barmhartigheid. De hongerige eten geven, de zwakken beschermen, de vreemdeling herbergen. In de bijbel in Mattheus 25 zegt Jezus,’Ik was vreemdeling en gij hebt mij opgenomen’. Het gaat hier om een boodschap een opdracht. Wees humaan! In februari 1941 kwamen de stakers op voor vervolgde medeburgers in bezetting tijd. Het minste wat wij dan kunnen doen in vrijheid is opkomen voor de medewereldburgers de vluchtelingen. Waakt, waakt, waakt.

Gijs Wildeman, 7 maart 2021- Bron: Vluchtelingenwerk Nederland